Prawo każdego człowieka – a więc i osoby niepełnosprawnej – do pełnego uczestnictwa i równych szans w życiu społecznym to główne założenie międzynarodowych dokumentów dotyczących praw człowieka. Do najważniejszych z nich należą:

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948)

Konwencja Praw Dziecka (1989)

Światowa Deklaracja Edukacji dla Wszystkich (1990)

Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych (1993)

Deklaracja z Salamanki – Wytyczne dla Działań w zakresie Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych (1994)

Kluczowym zagadnieniem powyższych dokumentów jest idea edukacji i szkoły przyjaznej wszystkim dzieciom, a więc i tym o specjalnych potrzebach edukacyjnych, które wynikają zarówno z niepełnosprawności fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub społecznej.

„Państwa powinny uznać zasadę równych szans edukacyjnych – na poziomie podstawowym, średnim 
i wyższym dla dzieci, młodzieży i dorosłych z niepełnosprawnościami – organizowanych w warunkach integracji. Powinny one zagwarantować, by edukacja osób niepełnosprawnych stanowiła integralną część systemu oświaty”.

1. każde dziecko ma fundamentalne prawo do nauki i należy dać mu szansę osiągnięcia i utrzymania odpowiedniego poziomu kształcenia;
2. każde dziecko ma indywidualne cechy charakterystyczne, zainteresowania, zdolności i potrzeby w zakresie nauczania;
3. systemy oświaty powinny być tworzone, a programy edukacyjne wdrażane z uwzględnieniem dużego zróżnicowania tych cech charakterystycznych i potrzeb;
4. dzieci posiadające specjalne potrzeby edukacyjne muszą mieć dostęp do zwykłych szkół, które powinny przyjąć je w ramach prowadzenia nauczania stawiającego dziecko w centrum zainteresowania i mogącego zaspokoić jego potrzeby;

Integracja w szkole

Mówiąc o integracji w szkole mamy na myśli integrację społeczną. „Integracja społeczna (osób niepełnosprawnych) – idea, kierunek przemian oraz sposób organizowania zajęć i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, wyrażające się w dążeniu do stworzenia tym osobom możliwości uczestniczenia w normalnym życiu, dostępu do tych wszystkich instytucji i sytuacji społecznych, w których uczestniczą pełnosprawni oraz do kształtowania pozytywnych ustosunkowań i więzi psychospołecznych między pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi. Integrując społecznie dzieci niepełnosprawne, stwarzamy im warunki, aby mogły one wychowywać się w swojej rodzinie, uczyć się w szkole powszechnej, wzrastać w naturalnym środowisku wśród pełnosprawnych rówieśników.”

Korzyści z wynikające z integracji

Na tworzeniu klas integracyjnych korzystają nie tylko osoby niepełnosprawne, ale ogół społeczności szkolnej. Integracja sprzyja przede wszystkim wszechstronnemu rozwojowi wszystkich uczniów, gdyż dostarcza różnorodnych doświadczeń stymulujących ich rozwój społeczno – emocjonalny. Niewątpliwym atutem jest praca w małych zespołach klasowych. Pozwala to nauczycielom na dokładniejsze poznanie każdego podopiecznego, co w efekcie umożliwia szeroko rozumianą indywidualizację procesu edukacyjno – wychowawczego.

Uczniowie niepełnosprawni uczęszczając do szkoły integracyjnej:

1.  mają możliwość nauki w naturalnym środowisku szkolnym w oparciu o programy dostosowane do i ich rozwoju, możliwości i tempa pracy,
2. wspólnie z uczniami sprawnymi podejmują różne działania na zasadzie partnerstwa i w poczuciu współodpowiedzialności za sukcesy i porażki, uczą się akceptować swoją inność i radzić sobie z trudnościami wynikającymi z niepełnosprawności,
3. mogą liczyć na pomoc innych uczniów oraz całego personelu,
4.  znajdują kolegów i przyjaciół wśród sprawnych rówieśników.

 Uczniowie sprawni w kontakcie z kolegami niepełnosprawnymi

1. traktują niepełnosprawność jako zjawisko naturalne, nie budzące zdziwienia czy strachu,
2. uczą się zauważać potrzeby i ograniczenia innych oraz nieść im pomoc, stają się bardziej wyrozumiali,
3. nabywają umiejętność współpracy w grupie, zawierają bliższe znajomości i przyjaźnie z uczniami niepełnosprawnymi,
4. uczą się szacunku dla własnego zdrowia.

Dla nauczycieli to także nowe doświadczenia. W klasie integracyjnej pracuje dwóch nauczycieli: prowadzący i wspomagający. Praca w takim oddziale wymaga od nich pełnej i ścisłej współpracy. Wspólnie planują zakres oddziaływań edukacyjno-wychowawczych dostosowanych do potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów, dokonują korekt i poszukują nowych rozwiązań.

Integracja to również korzyści dla rodziców uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Oferta szkół w zakresie zajęć specjalistycznych dla dzieci niepełnosprawnych eliminuje konieczność dodatkowego wożenia dzieci na takie zajęcia do różnych placówek. Uczniowie mogą także korzystać ze świetlicy szkolnej. Rodzice uczniów niepełnosprawnych mogą liczyć na osobisty kontakt ze specjalistami, pomoc i wsparcie z ich strony.